TÜRK PARASI KIYMETINI KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARARA ILISKIN

TEBLIG (TEBLIG NO:2008-32/34)’DE 16/11/2018 TARIHINDE

YAPILAN DEGISIKLIK ILE ILGILI OLARAK

SIKÇA SORULAN SORULAR

T.C. HAZINE VE MALIYE BAKANLIGI

27 Subat 2019

16 Kasim 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayimlanarak yürürlüge giren 2018-32/52 sayili Teblig konusu Döviz Cinsinden ve Dövize Endeksli Sözlesmelerle ilgili olarak Bakanligimiz internet sitesi üzerinde Sikça Sorulan Sorular bölümü olusturulmus olup, söz konusu  bölüme 

https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/02/S%C4%B1k%C3%A7a-Sorulan-Sorular-1.pdf

linki üzerinden erisilebilmektedir.

Kamuoyuna duyurulur.

1.)  Kültür ve Turizm Bakanligi’ndan belgeli konaklama tesislerinin isletilmesi amaciyla kiralanmasi konusunu düzenleyen Teblig’in 8 nci maddesinin dördüncü fikrasinda; yalnizca konaklama tesisinin bütününün kiralanmasi mi düzenlenmektedir? Konaklama tesisinin kuaför, spa merkezi vs gibi ticari bölümlerinin ayri ayri kiralanmasina iliskin sözlesmelerin döviz cinsinden ya da dövize endeksli yapilabilmesi mümkün müdür?

Kültür ve Turizm Bakanligindan belgeli konaklama tesislerinin hamam, havuz, spa, kuaför, market gibi ticari alanlarinin isletilmesi amaciyla kiralanmasina iliskin sözlesmelerde kira bedelinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasinin mümkün oldugu degerlendirilmekle beraber; otel odalarinin konaklama amaciyla Türkiye'de yerlesik kisilere döviz cinsinden veya dövize endeksli kiralanmasi mümkün bulunmamaktadir.

2.) Hizmet Sözlesmelerinin kapsami nedir?

Hizmet; teslim ve teslim sayilan haller ile mal ithalati disinda kalan islemlerdir. Bu islemlere iliskin sözlesmeler “hizmet sözlesmesi” olarak kabul edilmektedir.

3.) Ihracat sayilan satis ve teslimler ile döviz kazandirici hizmet ve faaliyetler kapsaminda sayilan hizmet sözlesmelerine neler girmektedir?

Ihracat sayilan satis ve teslimler ile döviz kazandirici hizmet ve faaliyetler; Ihracat, Transit Ticaret, Ihracat Sayilan Satis ve Teslimler Ile Döviz Kazandirici Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç Istisnasi Hakkinda Teblig (Ihracat: 2017/4)’in 6 nci maddesinin üçüncü fikrasinda sayilan hizmet ve faaliyetler kapsaminda imzalanan hizmet sözlesmelerini kapsamaktadir.

Ancak döviz kazandirici hizmet ve faaliyet tanimi içerisinde yer alsa dahi, Türkiye’de yerlesik kisilere yurt içinde sunulan hizmetlere iliskin sözlesmelerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak düzenlenmesi mümkün bulunmamaktadir.

4). Tasimacilik ve nakliyeye iliskin hizmet sözlesmelerinin döviz cinsinden ya da dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkün müdür?

Teblig’in 8 nci maddesinin yedinci fikrasinin (ç) bendi uyarinca; Türkiye’de yerlesik kisilerin kendi aralarinda akdedecekleri; Türkiye’de baslayip yurtdisinda sonlanan, yurtdisinda baslayip Türkiye’de sonlanan veya yurt disinda baslayip yurtdisinda sonlanan hizmet sözlesmelerinin döviz cinsinden ya da dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkündür. Dolayisiyla, bu kapsama giren tasimacilik ve nakliye hizmet sözlesmeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli düzenlenebilecektir.

5.)  Limanlarda gerçeklestirilen is ve hizmet sözlesmelerinin döviz cinsinden ya da dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkün müdür?

Türkiye'deki gümrüklü liman sahalarinda sunulan hizmetler kapsaminda Türkiye'deki yerlesik kisiler arasinda akdedilecek is ve hizmet sözlesmelerinde sözlesme bedelinin ve bu sözlesmelerden kaynaklanan diger ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilabilmesi mümkün bulunmaktadir.

Ayrica; Türk Parasi Kiymetini Koruma Hakkinda 32 Sayili Karar'in 4 üncü maddesinin (g) bendinin yürürlüge girdigi tarihten önce Türkiye'deki gümrüklü liman sahalarinda sunulan hizmetler kapsaminda Türkiye'deki yerlesik kisiler arasinda akdedilmis olan ve yürürlükte bulunan is ve hizmet sözlesmelerindeki döviz cinsinden kararlastirilmis bulunan bedellerin Türk parasi olarak taraflarca yeniden belirlenmesi zorunlulugu bulunmamaktadir.

6.) Eser sözlesmelerinin döviz cinsinden ya da dövize endeksli olarak kararlastirilmasi serbest midir?

Teblig’in 8 nci maddesinin sekizinci fikrasi kapsaminda, döviz cinsinden maliyet içeren eser sözlesmelerinde, sözlesme bedelinin ve bu sözlesmeden kaynaklanan diger ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkündür. Eser sözlesmesinin mutlaka belli bir oranin üzerinde döviz cinsinden maliyet içermesi gerekmemektedir. Maliyetlerin bir kisminin döviz cinsinden olmasi sözlesme bedelinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilabilmesi için yeterlidir.

7.) 85 sayili Cumhurbaskani Karari’nda sayilan sözlesme çesitlerinden birden fazlasini barindiran karma sözlesmelerin durumu ne olacaktir? Karma sözlesmelerin Türk lirasina çevrilmesi gerekli midir?

Karma sözlesmelerin Türk lirasina çevrilme isleminden muaf olmasi için içerisinde yer alan sözlesme tiplerinin tümüne istisna taninmis olmasi gereklidir. Içerdigi sözlesmelerden biri dahi istisna kapsaminda degilse tüm sözlesme tutarinin Türk lirasina çevrilmesi gereklidir.

8.) Teblig’de yapilan degisiklikten önce ithal girdilerim oldugu için yurt içinde dövizle ya da dövize endeksli olarak ticari mal satiyordum. Söz konusu degisiklikten sonra yurt içinde yine ayni sekilde satmaya devam edebilir miyim?

Menkul satis sözlesmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi serbest oldugu için eger satisi yapilacak olan ticari mal menkul tanimina giriyorsa döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak satilabilir. Yalnizca, tasit satisina iliskin menkul satis sözlesmeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapilamaz. Ayrica döviz cinsinden maliyet içeren eser sözlesmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkündür.

9.) Menkul kiymet sözlesmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak akdedilmesi serbest midir?

Türk Parasi Kiymetini Koruma Hakkinda 32 sayili Karar’in diger hükümleri sakli kalmak kaydiyla, serbesttir.

10.) Tasit kiralama ve satis sözlesmelerinin Türk Lirasina çevrilmemesine iliskin bir istisna var midir?

Teblig’in 8 nci maddesinin yirmi besinci fikrasi uyarinca; yalnizca 32 sayili Kararin Geçici 8 inci maddesinin yürürlüge girdigi 13.09.2018 tarihinden önce akdedilmis bulunan, tasit kiralama ve yolcu tasima amaçli ticari tasit satis sözlesmelerinin Türk Lirasina çevrilmesi zorunlulugu bulunmamaktadir.

11.) Is makinelerinin satisina iliskin sözlesmelerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak akdedilmesi mümkün müdür?

Evet mümkündür. Is makineleri satis sözlesmeleri menkul satis kapsaminda degerlendirilmektedir.

12.) Teblig’deki “Tasit” ifadesinin kapsami nedir?

2918 sayili Karayollari Trafik Kanunu’na göre tasit; karayolunda insan, hayvan ve yük tasimaya yarayan motorlu ve motorsuz araçlardir. Teblig’de yer alan tasit ifadelerinde bu tanim dikkate alinmaktadir.

13.) Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkün olmayan sözlesmelerde, sözlesmenin TL üzerinden yapilip faturanin döviz üzerinden düzenlenmesi mümkün müdür?

Mümkün bulunmamaktadir (Vergi mevzuatinda yer alan hükümler saklidir).

14.) On birinci fikra kapsaminda bahsi geçen “donanim” ifadesiyle kastedilen nedir?

Söz konusu ifade sahte para ayirma makinesi, fotokopi makinesi, çek okuma makinesi ve benzeri makineleri kapsamakta midir?

Söz konusu fikrada yer alan donanim ifadesi; bilgisayarin fiziksel yapisini olusturan parçalari, diger bir ifade ile ''ana kart'', ''islemci'', ''bellek'' ve ''çevre birimleri (veri depolama üniteleri ve giris, çikis ile iletisim birimlerinden olusan diger çevre birimlerini)'' gibi bilgisayari olusturan mekanik ve elektronik parçalari ifade etmektedir.

Dolayisiyla bilgisayar donanimlari tek basina, bagimsiz olarak islevini yerine getiremeyen, kullanilmasi için bir bilgisayar sistemi ve baglantisina ihtiyaç duyulan, bilgisayara ait mekanik ve elektronik parçalari kapsamaktadir. Bu itibarla; sahte para ayirma makinesi, fotokopi makinesi, çek okuma makinesi gibi makinelerin bir bilgisayar sistemi ve baglantisina gereksinim duymadan islevlerini yerine getirebilmesi durumunda bilgisayara ait birer donanim olarak degil münferit birer elektronik cihaz olarak kabul edilmeleri ile bu kapsamda ilgili mevzuat hükümlerinin degerlendirilerek uygulanmasi gerekmektedir.

15.) Kamu kurum ve kurulusu tanimina hangi kurum ve kuruluslar giriyor?

Kamu kurum ve kuruluslari ibaresi ile 5018 Sayili Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nda genel yönetim kapsamindaki kamu idareleri olarak ifade edilen, anilan Kanun'un I, II, III ve IV sayili cetvellerinde bahsedilen kurumlar, idareler ve mahalli idareler ile dogrudan ve dolayli olarak en az %50'si bu kurum ve idarelere ait olan sirketler ifade edilmektedir.

16.) Türk Silahli Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfi sirketleri ne anlama gelmektedir?

Sermayesinin en az yüzde ellisi dogrudan veya dolayli olarak Türk Silahli Kuvvetlerini güçlendirmek amaciyla kurulmus bulunan Türk Silahli Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfi’na ait olan ASELSAN, HAVELSAN, ROKETSAN gibi sirketler ifade edilmektedir.

17.) Sigorta sözlesmeleri bu Teblig kapsaminda midir?

Sigorta sözlesmeleri Teblig kapsamina girmemektedir.

18.)  Döviz kredileri bu Teblig kapsaminda midir?

Döviz kredileri Teblig’in 8 inci maddesi kapsaminda degil, 11 inci maddesi kapsaminda bulunmaktadir. Ayrica döviz kredileri ile ilgili olarak Türk Parasi Kiymetini Koruma Hakkinda 32 Sayili Karar’in 17 ve 17/A maddelerinin hükümlerine riayet edilmesi gerekmektedir.

19). Yabanci gerçek ve tüzel kisiler döviz cinsinden veya dövize endeksli yapilan sözlesme yasaklamalarina tabi midir?

Disarida yerlesik gerçek ve tüzel kisiler söz konusu Teblig hükümlerine tabi degildir.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaslik bagi bulunmayan ancak Türkiye’de kanuni yerlesim yeri bulunan gerçek kisiler ile Türkiye’de kanuni yerlesim yeri bulunan tüzel kisiler ise Teblig kapsamina dahildir ve Türkiye’de yerlesik olarak kabul edilmektedir.

Ancak;

Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaslik bagi bulunmayan kisilerin

• alici veya kiraci olarak taraf olduklari gayrimenkul satis ve kiralama sözlesmelerinde (üçüncü fikra hükmü uyarinca)
• taraf olduklari hizmet sözlesmelerinde (yedinci fikranin (a) bendi uyarinca)
• taraf olduklari is sözlesmelerinde (on dördüncü fikra hükmü uyarinca) sözlesme bedellerinin ve bu sözlesmelerden kaynaklanan diger ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkündür.

Ayrica 19. fikra kapsamindaki tüzel kisilerin;

• alici veya kiraci olarak taraf olduklari gayrimenkul satis ve kiralama sözlesmelerinde (üçüncü fikra hükmü uyarinca),

• isveren veya hizmet alan olarak taraf olduklari is ve hizmet sözlesmelerinde sözlesme bedellerinin ve bu sözlesmelerden kaynaklanan diger ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi

mümkündür.

20.)  Türkiye Cumhuriyeti vatandasi oldugu halde yurt disinda yasayan ve Türkiye’de yerlesim yeri bulunmayan kisiler Türkiye’de yerlesik tanimina girer mi?

Türk Parasi Kiymetini Koruma Hakkinda 32 Sayili Karar’in 2 nci maddesinde tanimlandigi sekilde; yurtdisinda isçi, serbest meslek ve müstakil is sahibi Türk vatandaslari dahil Türkiye’de kanuni yerlesim yeri bulunan gerçek ve tüzel kisiler Türkiye’de yerlesik kisi olarak kabul edilmektedir. Diger bir ifadeyle bir kisinin Türkiye’de yerlesik kabul edilmesi için Türkiye’de kanuni yerlesim yeri bulunmasi sarttir.

21.)  Futbolcularin ücretleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak ödenebilir mi?

Futbolcu ücretleri is sözlesmesi kapsaminda olup, Teblig’in 8 ini maddesinin altinci ve on dördüncü fikralari uyarinca:

• Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaslik bagi bulunmayan futbolcularin ücretlerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak ödenmesi mümkündür.
• Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaslik bagi bulunan futbolcularin Türkiye’de yerlesik kulüplerle yapacagi sözlesmelerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkün degildir.

22.) Pilotlarin ücretleri 7 nci fikranin (ç) bendi kapsaminda döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak ödenebilir mi?

Hizmet; teslim ve teslim sayilan haller ile mal ithalati disinda kalan islemlerdir. Bu islemlere iliskin sözlesmeler “hizmet sözlesmesi” olarak kabul edilmektedir. Pilotlarin ücretlerine iliskin sözlesmeler isbu Teblig uygulamasi kapsaminda “is sözlesmesi” olarak kabul edildiginden ancak yurt disinda ifa edilecekler, gemi adamlarinin taraf olduklari sözlesmeler ile 14 üncü fikra ve 19 uncu fikra kapsaminda yer alan is sözlesmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkündür.

23. ) Mevzuatta belirlenen yaptirimlar sakli kalmak kaydiyla Bakanlikça sözlesmelerin Türk lirasina dönmesi için belirlenen 30 günlük süre sonrasinda Türk lirasina çevrilecek sözlesmeler için hangi tarihe kadar TÜFE orani eklenebilecektir? Hangi gün çevrildiyse o güne kadar TÜFE uygulanabilecek midir yoksa Türk lirasina dönülmesi için belirlenen en fazla otuzuncu güne kadar mi TÜFE uygulanabilecektir?

Bakanlikça sözlesmelerin Türk lirasina dönmesi için belirlenen 30 günlük süre sonrasinda Türk lirasina çevrilecek sözlesmeler için yapilacak hesaplamalarda en son dikkate alinabilecek aylik TÜFE degisim orani Eylül 2018 dönemi için açiklanan TÜFE degisim orani olup, her ay için açiklanan son TÜFE orani eklenerek ayri hesaplama yapilmamasi gerekmektedir. Hesaplama örneklerindeki (32. soru) Örnek B’de yer alan yeni dönem gayrimenkul kira bedellerine iliskin TÜFE artis haklari ise saklidir.

24.) Kamu-özel isbirligi (KÖI) projeleri kapsaminda gayrimenkul kiralama sözlesmelerinin döviz üzerinden yapilmasi mümkün müdür?

Evet mümkündür. 2018-32/52 sayili Teblig'in on altinci fikrasi uyarinca;

Kamu kurum ve kuruluslarinin taraf oldugu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözlesmeler ve milletlerarasi andlasmalarin ifasi kapsaminda gerçeklestirilecek olan projeler dahilinde; yükleniciler veya görevli sirketlerin ve bunlarin sözlesme imzaladigi taraflarin üçüncü taraflarla akdedecegi veya bahsi geçen projeler çerçevesinde akdedilecek, gayrimenkul satis sözlesmeleri ve is sözlesmeleri disinda kalan sözlesmelerde, sözlesme bedelinin ve bu sözlesmelerden kaynaklanan diger ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi

mümkündür.

25.)  Yurt içinde, özel sektör tarafindan on sekizinci fikra çerçevesinde yabanci paracinsinden borçlanma araci ihraç edilebilir mi?

Hayir edilemez. Teblig’in 8 nci maddesinin on sekizinci fikrasinin basinda yer alan "32 sayili Karar hükümleri sakli kalmak kaydiyla" ifadesi, sermaye piyasasi araçlari ile ilgili olarak döviz cinsinden yapilabilecegi belirtilen islemlerin 32 sayili Kararda yer alan hükümlere uygun olmasi gerektigini belirtmektedir. Bilindigi üzere, 32 sayili Karar'da özel sektörün yabanci para cinsinden borçlanma araci ihracina imkan veren bir hüküm bulunmamaktadir.

26)  06.10.2018 tarihli ve 2018-32/51 sayili eski Teblig’in on altinci fikrasinda düzenlenen hususlarda 2018-32/52 sayili Teblig’in on dokuzuncu fikrasiyla getirdigi yeni düzenlemeler nelerdir?

Eski Teblig’den farkli olarak, 2018-32/52 sayili Teblig’de asagida koyu renkle isaretlenen ifadeler eklenmistir.

“(19) Disarida yerlesik kisilerin Türkiye’de bulunan; sube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, dogrudan veya dolayli olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin veya ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulundugu sirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsaminda serbest bölgelerdeki sirketlerin isveren veya hizmet alan  olarak taraf oldugu is ve hizmet sözlesmelerinde, sözlesme bedelinin ve bu sözlesmelerden kaynaklanan diger ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya

dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkündür.”

Bu kapsamda ilave olarak, disarida yerlesik kisilerin Türkiye’de bulunan ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulundugu sirketler kapsama dahil edilmistir. Ayrica istisnanin kapsami, bahse konu disarida yerlesik kisilerin yalnizca isveren veya hizmet alan olarak taraf olduklari is ve hizmet sözlesmeleri ile sinirlandirilmistir.

27) Teblig’in 19. fikrasinda geçen "disarida yerlesik kisilerin Türkiye'de bulunan dogrudan veya dolayli olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin veya ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulundugu sirketler" ifadesi ile tam olarak ne kastedilmektedir?

Söz konusu ifade ile paylarin asgari olarak yüzde ellisine sahip olma sarti veya dogrudan veya dolayli olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipligi bulunmamakla birlikte imtiyazli hisselerin elde bulundurulmasi veya diger hissedarlarla yapilan anlasmalara istinaden oy hakkinin çogunlugu üzerinde tasarrufta bulunulmasi veya herhangi bir suretle yönetim kurulu üyelerinin karara esas çogunlugunu atayabilme ya da görevden alma gücünün elde bulundurulmasi suretiyle sirketin ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip olunmasi kast edilmektedir.

28.) Türk vatandasi olmayan gerçek kisilerin veya Tebligin 19 uncu fikrasi kapsamina giren sirketlerin kiraci oldugu gayrimenkul kiralama sözlesmelerinin döviz cinsinden düzenlenmesi zorunlu mudur?

Teblig'in 8 inci maddesinin üçüncü fikrasinda Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaslik bagi bulunmayan Türkiye'de yerlesik kisilerin veya bu maddenin on dokuzuncu fikrasinda belirtilen kisilerin alici veya kiraci olarak taraf olduklari gayrimenkul satis ve gayri kiralama sözlesmelerinde, sözlesme bedelinin ve bu sözlesmelerden kaynaklanan diger ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasinin mümkün oldugu düzenlenmistir.

Bir baska ifadeyle, gayrimenkul satis ve gayrimenkul kiralama sözlesmelerinde kural olarak sözlesme bedelinin ve bu sözlesmelerden kaynaklanan diger ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkün bulunmamakla birlikte Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaslik bagi bulunmayan Türkiye'de yerlesik kisilere veya söz konusu hükmün on dokuzuncu fikrasinda belirtilen kisilere alici veya kiraci olarak taraf olduklari gayrimenkul satis ve gayrimenkul kiralama sözlesmeleri kapsaminda istisna taninmis bulunmaktadir.

Öte yandan, söz konusu hükmün lafzinda "mümkündür" ifadesi yer almakta olup, söz konusu hüküm kapsaminda istisna taninan taraflara sözlesme bedelini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak düzenleme konusunda bir zorunluluk yüklenmemektedir.

Söz konusu hüküm uyarinca sözlesme taraflarinin mutabik kalmalari sartiyla sözlesme bedeli Türk parasi veya döviz olarak kararlastirabilecektir

29) Tebligin 19 uncu fikrasi kapsamina giren sirketlerin kiraci oldugu gayrimenkul kiralama sözlesmelerinin 13.09.2018 - 16.11.2018 tarihleri arasindaki dönemde Türk lirasina çevrilmis olmasi durumunda taninan yeni istisna kapsaminda tekrar döviz olarak düzenlenmesi mi gerekmektedir?

Bilindigi üzere, 13.09.2018 ile 16.11.2018 arasindaki dönemde yürürlükte olan mevzuat uyarinca gayrimenkul kiralamasina iliskin bir istisna bulunmamasi nedeniyle sözlesmenin Türk parasina çevrilme zorunlulugu bulunmaktaydi. Söz konusu dönemde gayrimenkul kiralama sözlesmesinin Türk parasina çevrilmis olmasi halinde 16.11.2018 tarihinden sonra gayrimenkul kiralama sözlesmelerine istisna getirilmesi gerekçesiyle kiralayanin rizasi hilafina daha önce Türk parasina çevrilmis sözlesme bedelinin yeniden döviz cinsinden talep edilmesi mümkün bulunmamaktadir.

Bunun nedeni ise gayrimenkul kiralama sözlesmelerine istisna getiren Teblig'in 8 inci maddesinin üçüncü fikrasinin lafzinda "mümkündür" ifadesinin yer almasi olup, söz konusu hüküm kapsaminda istisna taninan taraflara sözlesme bedelini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak düzenleme konusunda bir zorunluluk yüklenmemesidir.

Söz konusu hüküm uyarinca, sözlesme taraflarinin mutabik kalmalari sartiyla daha önce Türk parasina çevrilmis olan sözlesme bedeli döviz cinsinden kararlastirabilecektir. Bu itibarla, yeni yapilacak bir gayrimenkul kiralama sözlesmesinin mezkur istisna kapsaminda bulunmasi halinde sözlesme bedeli sözlesme taraflarinin mutabik kalmalari sartiyla döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirabilecektir. Ancak, 13.09.2018 tarihinden önce akdedilmis bulunan gayrimenkul kiralama sözlesmeleri ayni zamanda istisna kapsaminda yer aliyorsa; öncelikle gayrimenkul kiralama sözlesmesine iliskin döviz cinsinden belirlenmis bedelin 13.09.2018 ile 16.11.2018 tarihleri arasinda Türk parasina çevrilip çevrilmedigine bakmak gerekmektedir. Eger çevrilmis ise bedelin yeniden döviz cinsinden belirlenmesi ancak sözlesmenin diger tarafinin riza göstermesi halinde mümkün bulunmaktadir. Ancak bedel 13.09.2018 ile 16.11.2018 tarihleri arasinda Türk parasina çevrilmemisse 16.11.2018 tarihinde istisna kapsamina alinmis olmasi nedeniyle Tebligin 8 inci maddesinin yirmi dördüncü fikrasi uyarinca Türk parasina çevrilmesine gerek bulunmamaktadir.

30.) Türkiye'de yerlesik bir sirketin (ilk kiralayan) yine Türkiye’de yerlesik araci bir sirkete kiraya verdigi gayrimenkulün, araci sirket tarafindan dogrudan veya dolayli olarak yüzde elliden fazlasi disarida yerlesik kisilere ait olan baska bir sirkete (nihai kiraci) kiraya verilmesi durumunda ilk kiralayanin araci sirketten döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kira talep etmesi mümkün müdür?

Türkiye'de yerlesik kisilerin kendi aralarinda akdedecekleri; konusu yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatili is yeri dâhil gayrimenkul kiralama sözlesmelerinde sözlesme bedelini ve bu sözlesmelerden kaynaklanan diger ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirmalarinin mümkün olmamasi sebebiyle, Türkiye'de yerlesik ilk kiralayan sirket ile Türkiye’de yerlesik araci sirket arasindaki kira sözlesmesinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkün bulunmamaktadir.

31). Türkiye’de yerlesik kisiler arasinda antrepo kiralama sözlesmelerinde sözlesme bedellerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkün müdür?

Anilan Teblig’in 8 inci maddesinin üçüncü veya on dokuzuncu fikralarinda belirtilen istisna hükümleri kapsamina girmeyen ve anilan maddenin ikinci fikrasi kapsaminda konusu yurtiçinde yer alan gayrimenkuller olan antrepo kiralama sözlesmelerinde sözlesme bedelinin ve bu sözlesmelerden kaynaklanan diger ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkün bulunmamaktadir. Ancak, yurtdisinda yer alan antrepolarin kiralanmasina iliskin sözlesmelerin döviz cinsinden akdedilmesi mümkündür.

32.) Teblig’in 8 inci maddesinin yirmi ikinci fikrasinda ifade edilen uluslararasi piyasalarda fiyati döviz cinsinden belirlenen kiymetli madenlere ve/veya emtiaya endeksleme ne anlama gelmektedir?

Bu ifadeyle, Teblig’in 8 inci maddesi uyarinca sözlesme bedeli ve bu sözlesmelerden kaynaklanan diger ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkün olmayan sözlesmelerde fiyati dolayli olarak dövize endekslenen altin, petrol vb. kiymetli maden ve/veya emtialarin kullanilmasi kastedilmektedir. Tasimacilik faaliyetlerine iliskin hizmet sözlesmelerinde akaryakit fiyatlarina endeksleme yapilmasi mümkündür.

33) 32 sayili Kararin Geçici 8 nci maddesinin yürürlüge girdigi tarihten önce akdedilmis bulunan finansal kiralama (leasing) sözlesmelerinin Türk Lirasina çevrilmesi zorunlu mudur?

Hayir degildir. 2018-32/52 sayili Teblig'in yirmi altinci fikrasi uyarinca; 32 sayili Kararin Geçici 8 inci maddesinin yürürlüge girdigi 13.09.2018 tarihinden önce akdedilmis bulunan, menkul ve gayrimenkullere iliskin finansal kiralama sözlesmelerinin Türk Lirasina dönüstürülmesi zorunlulugu bulunmamaktadir.

34.) Teblig’in 8 inci maddesinin yirmi sekizinci fikrasindaki hesaplamalara iliskin örnek verebilir misiniz?

Örnek A- Sözlesme bedeli döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkün olmayan sözlesmelerde yer alan bedeller Türk Parasi Kiymetini Koruma Hakkinda 32 Sayili Kararin Geçici 8 inci maddesi kapsaminda Türk parasi olarak taraflarca yeniden belirlenirken mutabakata varilamamasi halinde 2008-32/34 Sayili Teblig’in 8 inci maddesinin yirmi sekizinci fikrasinin birinci paragrafi kapsaminda yapilacak hesaplamaya iliskin örnek asagida yer almaktadir:

Sözlesme tarihi: 18/2/2017

TL’ye çevrilme tarihi: 11/10/2018

Döviz Sözlesme bedeli: 18/2/2017 tarihli 5 yil süreli sözlesmede yer alan “yillik” sözlesme bedeli

TCMB kuru: 2/1/2018 tarihinde belirlenen gösterge niteligindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi efektif satis kuru

TÜFE 1: 2/1/2018 tarihinden 11/10/2018’e kadar Türkiye Istatistik Kurumu tarafindan açiklanan 9 aylik toplam TÜFE degisim orani

TL’ye Çevrilen Sözlesme Bedeli= (Sözlesme bedeli * TCMB kuru ) *(1+TÜFE)

Örnek A- Sayisal Hesaplama:

Sözlesme tarihi: 18/2/2017

TL’ye çevrilme tarihi: 11/10/2018

Döviz Sözlesme bedeli: 1000 ABD dolari

TCMB kuru: 3,7776 Dolar/TL

TÜFE  : 19,37 %

TL’ye Çevrilen Sözlesme Bedeli= (1000 *3,7776) *(1+0,1937)  = 4.509,32 TL

Örnek B- Sözlesme bedeli döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlastirilmasi mümkün olmayan sözlesmelerde yer alan bedeller Türk Parasi Kiymetini Koruma Hakkinda 32 Sayili Kararin Geçici 8 inci maddesi kapsaminda Türk parasi olarak taraflarca yeniden belirlenirken mutabakata varilamamasi halinde 2008-32/34 Sayili Teblig’in 8 inci maddesinin yirmi dördüncü fikrasinin ikinci paragrafi kapsaminda “konut ve çatili is yeri kira sözlesmeleriyle ilgili” yapilacak hesaplamaya iliskin örnek asagida yer almaktadir:

Sözlesme tarihi: 18/2/2017

Çevrilme tarihi: 11/10/2018

Döviz Sözlesme bedeli: 18/2/2017 tarihli 5 yil süreli sözlesmede yer alan konut veya çatili is yeri yillik kira sözlesmesi bedeli

TCMB kuru: 2/1/2018 tarihinde belirlenen gösterge niteligindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi efektif satis kuru

TÜFE1 : 2/1/2018 tarihinden 11/10/2018’e kadar Türkiye Istatistik Kurumu tarafindan açiklanan 9 aylik toplam TÜFE degisim orani

Sözlesme Bedeli1:11/10/2018-18/2/2019 tarihleri arasinda geçerli Sözlesme Bedeli (TL)

Sözlesme Bedeli1 = (Döviz Sözlesme bedeli * TCMB kuru ) * (1+TÜFE1)

TÜFE2: 11/10/2018 tarihinden 18/2/2019’a kadar Türkiye Istatistik Kurumu tarafindan açiklanan 4 aylik toplam TÜFE degisim orani

Sözlesme Bedeli2: 18/2/2019-18/2/2020 tarihleri arasinda geçerli Sözlesme Bedeli

(TL)

Sözlesme Bedeli2 = Sözlesme bedeli1* (1+TÜFE2)

TÜFE3: 18/2/2019 tarihinden 18/2/2020’ye kadar Türkiye Istatistik Kurumu tarafindan açiklanan yillik TÜFE degisim orani

Sözlesme Bedeli3: 18/2/2020-11/10/2020 tarihleri arasinda geçerli Sözlesme Bedeli (TL)

Sözlesme Bedeli3 = Sözlesme bedeli2* (1+TÜFE3)

Örnek B- Sayisal Hesaplama:

Sözlesme tarihi: 18/2/2017

TL’ye çevrilme tarihi: 11/10/2018

Döviz Sözlesme bedeli: 1000 ABD dolari

TCMB kuru: 3,7776 Dolar/TL

NOT: TÜFE hesaplamalari yapilirken TÜIK’ten alinan Tüketici Fiyat Endeksi rakamlari dikkate alinacaktir.  Örnegin TÜFE1 degeri hesaplanirken [( TÜFE Eylül 2018/Tüfe Aralik 2017 ) - 1] formülü kullanilacaktir. Yapilacak hesaplamalarda TÜFE orani kisten (aylik oranlar dikkate alinacak, artik günler dikkate alinmayacaktir) uygulanmayacaktir.

TÜFE1: 19,37 %

Sözlesme Bedeli1= (1000 *3,7776) *(1+0,1937)

 = 4.509,32 TL

TÜFE2: 6 % (VARSAYIM)

Sözlesme Bedeli2 = 4.509,32* (1+0,06)

 = 4.779,88 TL

TÜFE3: 15 % (VARSAYIM)

Sözlesme Bedeli3 = 4.779,88* (1+0,15)

 = 5.496,86 TL

35) 32 sayili Kararin Geçici 8 nci maddesinin yürürlüge girdigi tarihten önce akdedilmis bulunan kira sözlesmelerindeki depozito bedellerinin Türk Lirasina çevrilmesi gerekmekte midir?

Hayir, gerekmemektedir. 2018-32/52 sayili Teblig'in yirmi sekizinci fikrasinin son paragrafi uyarinca; 32 sayili Kararin Geçici 8 inci maddesinin yürürlüge girdigi 13.09.2018 tarihinden önce akdedilmis bulunan gayrimenkul kira sözlesmeleri kapsaminda verilen depozitolarin Türk Lirasina çevrilmesi zorunlu degildir. Anilan tarihten sonra akdedilen sözlesmeler kapsamindaki depozito bedellerinin Türk Lirasi cinsinden belirlenmesi zorunludur.

36) Teblig’e aykiri davranmanin yaptirimi nedir?

Teblig’e aykiriliklara iliskin Türk Parasi Kiymetinin Korunmasi Hakkinda 1567 Sayili Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fikrasi kapsaminda 3.000-25.000 TL tutarinda (yeniden degerleme oranlari dikkate alindiginda yaklasik 6.300-55.000 TL) idari para cezasi sözlesmenin her bir tarafi için ayri ayri olmak üzere uygulanacaktir. Tekerrür durumunda ise bu cezalar iki kati olarak uygulanmaktadir.

Ancak Teblig’e aykiriliklara iliskin olarak Cumhuriyet Bassavciliklari nezdinde islem baslatilabilmesini teminen Bakanligimiza gönderilen ihbarlarin ekinde söz konusu iddialari destekleyici somut bilgi ve tevsik edici belgelerin (fatura, sözlesme örnegi, fiyat teklifi vb.) yer almasi gerekmektedir. Hiçbir somut belgeye dayanmayan ihbarlar hakkinda Bakanligimizca islem tesis edilememektedir.

37. TL’ye dönen sözlesmeler için damga vergisi muafiyeti olacak midir?

Konu ile ilgili olarak Gelir Idaresi Baskanligi tarafindan 22/11/2018 tarihinde DV22/2018-1 sayili, “Türk Parasina Uyarlanacak Sözlesmelerde Damga Vergisi” baslikli bir sirküler yayimlanmis olup, söz konusu sirkülere asagidaki adresten ulasilabilmektedir:

http://www.gib.gov.tr/node/132647

38. Teblig’in 28. Fikrasinda geçen “dolasima girmis kiymetli evraklar” ifadesiyle ne kastedilmektedir?

Söz konusu fikrada yer alan "sözlesmelerin ifasi kapsaminda dolasima girmis kiymetli evraklar" ibaresi ile söz konusu kiymetli evrakin Teblig’in yayimlanma tarihi olan 16.11.2018 tarihinden önce düzenlenmis olmasi gerektigi ve buna ek olarak kiymetli evrakin türüne göre düzenleyen tarafindan hamile verilmis olmasi gerektigi kast  edilmektedir. Bu itibarla, kiymetli evrakin 16.11.2018 tarihinden önce düzenlenmis olmasi halinde anilan fikra kapsaminda yer alacagi degerlendirilmektedir.