02.01.2022 tarih ve 31707 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tebliği ile reeskont ve avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı revize edilmiştir. Buna göre; T.C.M.B. tarafından vadesine en çok üç ay kalan senetler karşılığında yapılacak reeskont işlemlerinde uygulanacak iskonto faiz oranı yıllık %14,75, avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı ise yıllık %15,75 olarak tespit edilmiştir. 03.01.2022 tarih ve 31708 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Düzeltme” ile söz konusu oranlar 31 Aralık 2021 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yani 02.01.2022’de yürürlüğe girmiştir.

Bilindiği üzere, reeskont; iskonto edilmiş, diğer bir deyişle bir bedel karşılığı el değiştirmiş (iskonto) olan kıymetlerin, bir bedel karşılığında yeniden el değiştirmesini (reiskonto) ifade eder. Reeskont ve avans işlemleri, Merkez Bankası Kanunu’nun 45. maddesine göre düzenlenmiştir. Merkez Bankası, bankacılık kesiminin geçici likidite ihtiyaçlarının karşılanması için, bankalar tarafından verilecek ticari senet ve vesikaları reeskonta kabul edebilir. Türkiye’de reeskont işlemindeki tüm koşul ve kurallar, Merkez Bankası tarafından belirlenir. Bunun yanında, reeskont kredilerinin en yüksek sınırı ve kredi türlerine göre limitleri, para politikası ilkeleri doğrultusunda yine Banka tarafından konulur. Bu işlemler için Merkez Bankası tarafından uygulanan faize "reeskont faiz oranı" adı verilmektedir. Merkez Bankası reeskonta kabul edebileceği senetler karşılığında avans da verebilmektedir. Avans için teminat olarak alınan bu senetler; ticari senet ve belgeler, devlet tahvilleri ve borsada kayıtlı tahvillerdir.

Vergi mevzuatı açısından ise senede bağlı alacak ve borçların değerleme gününün değerine irca edilmesine “reeskont işlemi” denilmektedir ve Vergi Usul Kanunu’nun 281 ve 285. maddelerinde iktisadi işletmelere dahil alacak ve borçların değerlemesi düzenlenmiştir. Söz konusu maddelerle, alacak ve borçların mukayyet değerleri ile değerlenmesi esası getirilmiştir. Reeskont işlemiyle, vadesi izleyen dönemlere isabet eden senetlerdeki tutarlarının içinde yer alan vade farkları, ilgili oldukları vergilendirme dönemleri itibariyle ayrıştırılmakta, izleyen vergilendirme dönemlerine isabet eden vade farkları cari yıl mali karın tespitinde dikkate alınmayıp izleyen dönem veya dönemlerin mali karını etkilemektedir. Bir alacağın veya borcun reeskont işlemine tabi tutulabilmesi için aşağıdaki şartların tamamının gerçekleşmesi gerekmektedir;

• Alacak veya borç senede ya da çeke (64 sayılı Vergi Usul Kanunu Sirküleri) bağlı olmalıdır.
• Alacak veya borcun vadeli olması gerekmektedir.
• Değerleme gününde alacak veya borcun vadesinin gelmemiş olması gerekmektedir.
• Alacak ve borcun değerleme gününde kayıtlı olması gerekmektedir.
• Alacağın gelir yaratıcı veya hasılat unsuru, borcun gider veya maliyet unsuru olması gerekmektedir.
• Banka, banker ve sigorta şirketleri dışındaki mükellefler, alacak ve borç senetlerini reeskonta tabi tutmak zorunda değillerdir. Bu konuda seçimlik hakları vardır. Fakat alacak senetlerini reeskonta tabi tutan mükelleflerin borç senetlerini de reeskonta tabi tutması zorunlu olup, borç senetlerini reeskonta tabi tutan mükelleflerin alacak senetlerini reeskonta tabi tutması ihtiyaridir (Vergi Usul Kanunu Mad.285).
• Mükelleflerce bir kısım senetlerin veya çeklerin reeskonta tabi tutulması bir kısmının tabi tutulmaması mümkün değildir.
• Bir yıl reeskont işlemi yapan mükellefler diğer yıllarda alacak ve borç senetlerini reeskonta tabi tutmak zorunda değillerdir. Tercihler her faaliyet dönemi için ayrı ayrı kullanılabilecektir.
• Mükelleflerin reeskont hesaplamasında iç iskonto yöntemini kullanmaları gerekmektedir (238 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği).
• Reeskont işleminde varsa senedin üzerindeki faiz oranı yoksa T.C.M.B. tarafından ilan edilen kısa vadeli avans işlemlerinde uygulanan faiz oranı dikkate alınır.
• Yabancı para cinsinden olan alacak ve borçlar da reeskonta tabi tutulabilirler bu durumda LİBOR dikkate alınır.

Mükelleflerin bilançolarında yer alan “Kasa” ve “Ortaklardan Alacaklar” gibi hesaplara işletilecek faiz oranının tespitinde ise bilindiği üzere öncelikle varsa “iç emsal” yoksa T.C.M.B. kısa vadeli avans işlemlerinde kullanılan oran dikkate alınacaktır. 1990-2021 yıllarında reeskont ve avans işlemlerinde uygulanan faiz oranlarını gösteren tablo aşağıda paylaşılmıştır.

Söz konusu TCMB tebliğini indirmek için buraya tıklayınız.

Saygılarımızla,

CONSULTA Vergi

(*) Sirkülerlerimizde yapılan açıklamalar yalnızca bilgilendirme amaçlı olup, kesin işlem tesis etmeden önce uzmanlarımızdan görüş ve yönlendirme alınmasını önemle tavsiye ederiz. Bu sirkülerlerin amacı tek başına uygulamalara yön vermek olmayıp; mükelleflerimizin risk, fırsat ve değişiklikler hakkında güncel bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Yegâne kaynak olarak sirkülerlerimizdeki açıklamaların kullanılması halinde doğabilecek olası zararlardan CONSULTA sorumlu olmayacaktır.